Bài này, tớ viết riêng cho các bạn sinh viên.
Tớ từng có thời gian làm việc trong môi trường kiểm toán, tiếp xúc với các bạn sinh viên rất nhiều, cũng như được phòng phân công hướng dẫn, đào tạo các bạn sinh viên thực tập. Có mấy điểm này chia sẻ lại với các bạn thôi.
1. Thái độ cư xử
Thỉnh thoảng, tớ vẫn phải tiếp xúc với một vài bạn trẻ mà tớ phải thốt lên rằng “he/she doesn’t have any manner”.
Vậy nên, điều đầu tiên mà tớ muốn nhắn nhủ đối với các bạn, đó là việc có một thái độ cư xử đúng mực là cực kỳ quan trọng.
Bạn đã bao giờ tự hỏi, tại sao có những người luôn được người khác giúp đỡ, nhưng cũng có người lại chẳng bao giờ nhận được sự giúp đỡ từ những người xung quanh?
Tớ sẽ kể cho các bạn nghe hai câu chuyện nhỏ dưới đây.
1.1 Câu chuyện thứ nhất
Hồi cách đây một vài năm, tớ từng giới thiệu hồ sơ của một số bạn cho một công ty tư vấn dịch vụ kế toán. Hồ sơ của các bạn ấy đương nhiên là được ưu tiên hơn những người khác. Thời gian đó, tớ thậm chí cũng tư vấn cho các bạn ấy về mặt chuyên môn để có thể thi tuyển.
Rồi các bạn ấy có lịch thi tuyển chuyên môn, rồi lịch phỏng vấn, …
Và tất nhiên, chẳng bạn nào nói với tớ bất kỳ một điều gì cả, cho tới khi chị phụ trách tuyển dụng nói chuyện với tớ, tớ mới biết là các bạn ấy đều phỏng vấn xong cả rồi.
Khi biết thông tin, tớ thực sự không hài lòng chút nào về cách ứng xử của các bạn ấy. Đương nhiên là sau đó, tớ có nhắn tin ngay cho các bạn, và các bạn cũng đã nhắn tin xin lỗi. Đáng lẽ các bạn ấy đã có thể làm tốt hơn.
Sau hôm đó, một số bạn được nhận vào công ty tư vấn dịch vụ kế toán kia và làm việc một thời gian. Hiện tại thì bọn tớ vẫn chơi với nhau khá thân, không có vấn đề gì cả.
1.2 Câu chuyện thứ hai
Hôm 05/07 vừa rồi, tớ có tổ chức một hội thảo kế toán về chủ đề doanh thu. Ngoài khách đăng ký trả phí để tham dự hội thảo, tớ cũng tạo điều kiện cho một vài người tham dự chương trình miễn phí.
Có một số bạn, ban đầu nhận lời tham dự chương trình, tuy nhiên sau đó do bận công việc đột xuất nên không tới tham dự được. Các bạn ấy đều nhắn tin ngay cho tớ để thông báo về sự thay đổi trong kế hoạch. Có những bạn, ngày hôm ấy đến muộn, hoặc chỉ tham dự được một buổi thôi, nhưng đều nhắn tin cho tớ để thông báo một cách rất lịch sự. Một vài bạn khác thì sáng hôm đó có mặt ở hội trường từ rất sớm.
Nhưng cũng có những người, khi tớ gửi thư mời tham dự chương trình thì tỏ ra rất hào hứng, nói chắc như đinh đóng cột rằng họ sẽ tham dự. Nhưng tới ngày tổ chức chương trình thì không thấy đâu. Facebook thì cập nhật ảnh đang đi du lịch, trong khi thông tin về chương trình tớ đã gửi trước đó một tháng.
Chỉ một việc làm đơn giản thôi, đó là thông báo cho ban tổ chức rằng các bạn ấy hôm đó sẽ không tới tham dự chương trình. Đối với các bạn, việc tham dự chương trình là miễn phí. Nhưng đối với ban tổ chức chương trình, chúng tớ mất chi phí để chuẩn bị chỗ ngồi, trà, cafe, nước uống, in ấn tài liệu học, và quan trọng hơn, có thể có những bạn trẻ thực sự muốn tham dự chương trình nhưng lại không có cơ hội, vì sự thiếu trách nhiệm này.
Lại một lần nữa, những con người trên hoàn toàn có thể làm tốt hơn, từ những sự việc nhỏ nhất.
2. Sự ỷ lại
Kiểm toán là một môi trường mà mọi người luôn giúp đỡ lẫn nhau. Cái này là một đặc thù của nghề rồi, và là thứ mà không phải môi trường nào cũng có được.
Nhưng các bạn trẻ hãy luôn tâm niệm một điều, nếu có một ai đó sẵn sàng giúp đỡ bạn trong công việc, thì đó hoàn toàn là lòng tốt của họ.
Bạn được trả tiền cho những gì bạn làm, còn họ cũng được trả lương để hoàn thành những việc mà công ty giao. Vậy nên, việc bạn thiếu kỹ năng, kiến thức và không có đủ khả năng hoàn thành được công việc, hoàn toàn là do sự yếu kém của bạn. Đồng nghiệp có thể lựa chọn giúp đỡ bạn, nếu họ muốn. Nhưng họ hoàn toàn không có nghĩa vụ phải làm vậy, trừ khi họ nhận tiền của công ty để đào tạo cho bạn.
Vậy nên, nếu như có đồng nghiệp giúp đỡ bạn, hãy biết ơn vì điều đó. Nếu đồng nghiệp không giúp đỡ bạn, hãy cứ nghĩ nó là việc bình thường, bởi vì việc của ai thì người đó làm. Bạn đừng trông chờ người khác làm thay cho bạn những công việc mà bạn được trả lương để thực hiện.
3. Những kỹ năng tối thiếu phải biết
Chuyện một bạn sinh viên mới ra trường còn thiếu các kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm làm việc là một điều hết sức bình thường. Nhưng đó là đối với các kiến thức và kỹ năng chuyên ngành phục vụ cho công việc.
Còn khi làm việc, có những kỹ năng tối thiếu mà bạn bắt buộc phải biết.
Cách đây nhiều năm, khi tớ ra quán để in luận văn tốt nghiệp, tớ bắt gặp cảnh rất nhiều các bạn trẻ đang ngồi trong quán in, rồi chỉ tay năm ngón kiểu:
- Anh ơi, anh căn lề giúp em chỗ này;
- Anh ơi, anh giúp em làm mục lục trang nhé;
- Anh ơi, anh chèn giúp em cái này;
- Vân vân, mây mây.
Rồi tớ tự hỏi bản thân một điều. Các bạn muốn làm công việc văn phòng, nhàn hạ, nhưng đến một kỹ năng đơn giản nhất là chỉnh sửa văn bản cũng không chịu làm, không chịu học, thì sau này các bạn ấy định làm việc như thế nào, và định cạnh tranh công việc với người khác như thế nào?
Thời đại bây giờ, tất cả mọi thứ đều có thể học trên internet. Vậy nên, trong phần lớn các trường hợp, chẳng có điều gì để biện minh cho việc các bạn trẻ thiếu thốn các kỹ năng tin học văn phòng cả, ngoài việc lười.
Tất nhiên, vẫn là những con người ấy, trong bản CV xin việc vẫn luôn đề là trình độ tin học văn phòng tốt. Có lẽ, khả năng tin học văn phòng ở đây được đo lường bằng thời gian lướt facebook và youtube rồi.
Khi đi làm kiểm toán, ngoài các kiến thức chuyên môn, tớ luôn đào tạo cho các bạn trẻ về các kỹ năng tin học văn phòng như xử lý dữ liệu kiểm toán, xử lý thư xác nhận, cách chuyển đổi bảng mã giữa TCVN3 và Unicode, cách sử dụng công cụ pivot table, cách sử dụng tính năng trộn thư, …
Tớ vẫn luôn quan niệm đây không phải là các kiến thức phổ thông, vây nên việc các bạn không biết là điều hết sức bình thường. Nhưng có những người, tớ từng giao việc mà cảm giác, đây là lần đầu tiên trong đời họ sử dụng các công cụ word, excel. Tức là họ không biết cách để sử dụng ngay cả những chức năng cơ bản nhất.
Đi làm kiểm toán, và bạn nghĩ rằng đồng nghiệp sẽ dành thời gian dạy cho bạn về cách sử dụng word và excel? Có những thứ mọi người sẽ sẵn sàng dạy cho bạn, nhưng cũng sẽ có những thứ tối thiểu mà bạn bắt buộc phải biết, trước khi làm bất kỳ một công việc gì.
Còn các kỹ năng đó là gì, bạn hãy thử dành thời gian suy nghĩ xem nhé.
4. Hãy coi trọng sự giúp đỡ của người khác
Ngay cả khi người khác sẵn sàng giúp đỡ bạn, thì điều bạn cần làm đó là hiểu được giá trị trong sự giúp đỡ của họ.
Có một vài điểm mà tớ muốn lưu ý với các bạn nếu như các bạn muốn tìm kiếm sự giúp đỡ từ người khác:
- Tìm đúng người để hỏi; và
- Tìm đúng thứ để hỏi.
Có rất nhiều bạn sinh viên inbox tớ để hỏi bài tập. Vấn đề là các bạn phải biết được công việc của tớ. Tớ mở lớp đào tạo, mọi người muốn tham dự phải nộp tiền. Tớ đi tư vấn cho doanh nghiệp cũng thu phí dịch vụ. Và đương nhiên, thời gian của tớ là có hạn.
Vậy nên, nếu như tớ tư vấn cho các bạn, thì các bạn phải hiểu một điều là có thể các bạn đã phải trả một số tiền, dù ít, dù nhiều cho việc tư vấn này. Với suy nghĩ đó, bạn hãy tự hỏi bản thân rằng những điều mà bạn sắp nhắn cho tớ, có thực sự đáng giá để khiến tớ phải dành thời gian cho nó và khiến bạn sẵn sàng trả phí để được tư vấn hay không.
Đương nhiên, tớ sẽ rất ít khi, và gần như không có chuyện, trả lời các inbox hỏi bài tập từ các bạn sinh viên. Làm vậy, giống như là sử dụng dao mổ lợn để cắt tiết gà vậy.
Vậy nên, để hỏi bài tập, các bạn hãy tìm đến người khác. Còn để được tớ tư vấn, các bạn hãy tìm đúng những thứ để hỏi. Bất kỳ ai hỏi những thứ thực sự giá trị, tớ đều không ngần ngại mà mang toàn bộ những hiểu biết của tớ ra để tư vấn cho họ, không giấu diếm bất kỳ điều gì.
Một điều nữa là có một số bạn được tớ trả lời thì lại mắc một lỗi là hỏi nhiều quá, cái gì cũng hỏi. Trong khi đó, có những thứ cực kỳ đơn giản mà các bạn có thể tự tìm hiểu được.
Một lần nữa, tớ phải nhắc lại là thời gian của tớ là có hạn. Và bạn biết điều gì không, để tìm được một người có thể tham khảo ý kiến chuyên môn là một việc rất khó. Vậy nên, dù là bất kỳ ai, thì lời khuyên của tớ là bạn hãy luôn quan niệm trong đầu rằng, chỉ cần họ giúp đỡ mình một lần đã là rất đáng quý rồi.
Vậy nên, nếu như bạn chỉ có cơ hội để hỏi họ ba điều, và chỉ duy nhất ba điều thôi, bạn sẽ hỏi họ những gì?
Giữ được tâm thế đó, bạn sẽ biết coi trọng công sức mà họ dành ra để tư vấn cho bạn. Đừng vì họ dễ tính khi tư vấn cho bạn mà coi nhẹ công sức tư vấn của họ. Hãy chỉ làm phiền họ khi bạn thực sự gặp vấn đề khó mà bạn không giải quyết được, thay vì ném cho họ tất cả những thứ mà bạn muốn họ giải quyết thay bạn.
5. Xây dựng một mối quan hệ thực sự
Hồi cấp ba, tớ có một người bạn thân. Sau này khi lên đại học, rồi đi làm, hai đứa ít nói chuyện với nhau hơn. Rồi sau này, khi mỗi lần bạn ấy gọi điện, hoặc nhắn tin cho tớ, đều là về vấn đề hỏi mượn tiền.
Có những lúc bạn ấy trả được cho tớ đúng hạn, cũng có những lúc mà bạn ấy quá hạn vẫn chưa trả, cũng chẳng nói với tớ một câu gì.
Dần dần, tớ có cảm giác mối quan hệ này mang tính chất lợi dụng, nhiều hơn là một mối quan hệ bạn bè.
Và câu chuyện này của tớ, có thể mở rộng ra cho rất nhiều các mối quan hệ khác trong xã hội.
Đối với những người trẻ mới ra trường thì một điều cực kỳ quan trọng đó là hãy tìm cho mình một mentor để có thể cho bạn những định hướng cũng như đưa ra những lời khuyên cho bạn khi cần thiết. Tất nhiên, chúng ta có thể học hỏi từ bất kỳ ai. Nhưng mà một điều quan trọng mà các bạn phải ghi nhớ, đó là hãy xây dựng một mối quan hệ giữa con người với con người.
Có nhiều người bạn, có thể tình cờ biết tới tớ. Nhưng rồi bọn tớ nói chuyện, tâm sự với nhau đủ thứ trên đời, rồi hẹn nhau đi chơi, đi cafe. Đối với tớ, họ là những người bạn thực sự, và tất nhiên tớ không ngần ngại giúp đỡ các bạn ấy bất kể thứ gì khi các bạn ấy cần đến sự tư vấn của tớ. Từ định hướng học tập, làm việc, tới tài liệu học tập, rồi kể cả tư vấn chuyên môn, …
Nhưng cũng có những người, chỉ tìm đến tớ khi họ cảm thấy cần lấy một cái gì đó từ tớ. Những người này, không hẳn là họ đã làm một điều gì sai đâu nhé. Chỉ là, họ sẽ không nhận được nhiều từ tớ như so với trường hợp ở trên thôi, hoặc là so với những gì mà họ kỳ vọng.
Vậy nên, để xây dựng một mối quan hệ bền chặt, hãy học cách cho đi, thay vì chỉ nhận lại. Hãy xây dựng một mối quan hệ bạn bè, giữa con người với con người. Bằng cách này, giá trị mà bạn nhận được sẽ nhiều hơn so với những gì mà bạn kỳ vọng rất nhiều.
6. Theo đuổi chứng chỉ chuyên môn
Một người tính từ khi ra trường, bắt đầu làm việc cho tới khi nghỉ hưu thì sẽ có khoảng bao nhiều năm làm việc nhỉ? Bản thân tớ không rõ nữa, nhưng thực sự nhiều lắm.
Trong khi thời gian để theo đuổi một chứng chỉ nghề nghiệp chuyên môn chỉ vào khoảng 3-5 năm, không nhằm nhò gì so với thời gian làm việc của chúng ta cả.
Vậy nên, lời khuyên của tớ dành cho các bạn trẻ là hãy theo đuổi các chứng chỉ nghề nghiệp chuyên môn, nó sẽ nâng tầm bạn lên rất nhiều đấy. Đừng lười.
7. Chủ động trong việc học
Bất kể bạn có quyết định theo đuổi các chứng chỉ chuyên môn hay là không, hãy chủ động trong việc học. Đừng để những gì mà các bạn học được chỉ gói gọn trong những công việc mà bạn làm hàng ngày. Bạn cần phải nâng tầm bản thân lên, để làm được những công việc khó hơn, yêu cầu kiến thức nhiều hơn và mang lại giá trị hơn cho doanh nghiệp, thay vì chỉ đi giải những bài toán sẵn có.
Vậy nên, có những kế toán với chỉ ba năm kinh nghiệm nhưng có thể đạt tới mức lương hai chục triệu đồng, nhưng cũng có những kế toán với mười năm kinh nghiệm nhưng vẫn chỉ có mức lương khoảng mười triệu đồng.
Sự lựa chọn là ở bạn.
8. Lựa chọn giảng viên để theo học
Bất kể bạn đang có ý định ôn thi ACCA, học IFRS, CIMA hoặc bất kỳ một mảng kiến thức nào, hãy quan tâm tới việc giảng viên đang làm công việc gì.
Một người đang làm tư vấn trong Big 4 chẳng hạn, sẽ có rất nhiều những trải nghiệm thực tế để chia sẻ cho các bạn. Đó mới đúng ý nghĩa của việc học, tức là giúp người học mở rộng và đào sâu vấn đề. Còn các kiến thức trong sách thì học viên hoàn toàn có thể tự học chứ chẳng cần phải đi học một ông thầy nào cả.
Đã đi học, là phải được học cả những kiến thức ngoài sách. Mà những kiến thức đó, chỉ có những người thực chiến mới có được.
Thứ kiến thức mà chỉ tồn tại trên giấy là thứ kiến thức chết.
Vậy nên, tớ nhắc lại một lần nữa, hãy tìm hiểu xem giảng viên đã áp dụng những kiến thức mà mình đang dạy vào công việc thực tế như thế nào. Tránh xa những người chỉ có lý thuyết xuông là được, mặc cho họ có thi cử giỏi như thế nào. Chúng ta học để làm việc, không phải học để thi cử đơn thuần, vậy nên hãy tránh xa các kiến thức chết.
Một số khóa học nổi bật
Hợp nhất báo cáo tài chính cơ bản
