Việc kiểm toán báo cáo tài chính cho mục đích tham gia dự thầu các dự án hoặc vay vốn ngân hàng không phải là việc gì xa lạ tại thị trường Việt Nam. Thậm chí, ngay khi nhắc đến việc này, đa phần các doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ nghĩ ngay đến việc “mua dấu kiểm toán”.
Mua dấu kiểm toán là việc một công ty kiểm toán hoàn toàn không hề thực hiện các thủ tục kiểm toán theo đúng quy định, tuy nhiên vẫn đưa ra ý kiến xác nhận cho số liệu báo cáo tài chính của khách hàng. Các kiểm toán viên lúc này không quan tâm tới việc số liệu mà họ xác nhận cho khách hàng có phải là số liệu thật hay không, hoặc thậm chí, có những trường hợp họ biết khách hàng có nhiều bộ báo cáo tài chính, với số liệu rất khác nhau và phục vụ cho những mục đích khác nhau nhưng vẫn ký xác nhận cho các báo cáo kiểm toán này.
Thậm chí, tại thị trường Việt Nam, có những công ty kiểm toán chỉ được lập ra cho mục đích mua bán dấu kiểm toán.
Các “báo cáo kiểm toán” này, đương nhiên không được ký hợp đồng, xuất hóa đơn và báo cáo với Bộ Tài chính – là đơn vị cấp phép hoạt động và quản lý các công ty kiểm toán. Điều này dẫn đến việc một số công ty kiểm toán không biết sợ là gì, sẵn sàng ký xác nhận láo trên các báo cáo kiểm toán.
Và với nhiều doanh nghiệp, có được một bộ báo cáo kiểm toán không khác gì việc ra ngoài chợ mặc cả để mua một bó rau.
Tại sao tôi phải thuê một doanh nghiệp thực hiện đầy đủ các thủ tục và trả một mức phí cao hơn rất nhiều, trong khi tôi chỉ cần phải bỏ ra một số tiền nhỏ là có thể mua được báo cáo kiểm toán với ý kiến chấp nhận toàn phần?
Thực ra, bất kỳ điều gì cũng có giá của nó.
Và việc giao dịch với các công ty làm ăn mờ ám sẽ tồn tại những rủi ro nhất định về mặt pháp lý.
Giống như trường hợp Phòng cảnh sát kinh tế – Công an tỉnh Phú Thọ đã triệt phá đường dây làm giả báo cáo kiểm toán độc lập:
“Hàng nghìn bộ hồ sơ báo cáo kiểm toán độc lập giả mạo cùng nhiều tang vật liên quan đã bị thu giữ khi Công an tỉnh Phú Thọ đột kích vào các công ty chuyên làm giả giấy tờ, tài liệu cơ quan nhà nước, tài liệu doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Phú Thọ và các tỉnh lân cận. Trong đó có những bộ hồ sơ báo cáo tài chính thể hiện năng lực doanh nghiệp có hàng trăm tỷ đồng. Nhiều nhất vẫn thuộc về lĩnh vực xây dựng, bất động sản.
Hiện 5 đường dây, 6 đối tượng cầm đầu đã bị bắt, hàng trăm đối tượng liên quan cũng đã bị triệt tập. Cơ quan công an Phú Thọ cũng đang phối hợp với các cơ quan nghiệp vụ mở rộng điều tra đến những đối tượng đang có hành vi tiếp tay và các doanh nghiệp đã thực hiện giao dịch mua bán các loại giấy tờ bất hợp pháp trong vụ án.”
Đương nhiên, công ty kiểm toán thì vẫn là thật, vẫn được Bộ Tài Chính cấp giấy phép hoạt động, chỉ có báo cáo kiểm toán do các công ty này phát hành là giả.
Và có thể một ngày đẹp trời nào đó, báo cáo tài chính của những doanh nghiệp mua dấu kia cũng sẽ nằm trong đống tang vật bị cơ quan điều tra tịch thu.
Vì để tiết kiệm một vài triệu đồng, doanh nghiệp có thể sẽ phải đối mặt với rủi ro làm việc với cơ quan điều tra, hoặc tệ hơn, vướng phải các vấn đề pháp lý.
Đối với cá nhân tôi, đó là một sự đánh đổi rất lớn.
Lựa chọn thế nào thì vẫn là tùy phía doanh nghiệp. Nhưng dưới góc độ của một người làm nghề kế toán, tôi cho rằng mỗi kế toán viên cần hiểu rõ mình đang làm gì, có những rủi ro gì, để từ đó tư vấn phù hợp cho lãnh đạo công ty.
Rõ ràng, việc mua bán dấu kiểm toán thì kế toán gần như có rất ít lợi ích trong đó. Nhưng một khi không may nằm trong chuyên án của cơ quan điều tra, kế toán cũng rất khó tránh khỏi việc bị liên đới, biết sai nhưng vẫn làm.
Vậy nên, trước khi nghĩ đến việc tiết kiệm cho công ty một vài triệu đồng, hãy nghĩ đến việc bảo vệ bản thân mình trước. Vì khi cơ quan điều tra mở rộng điều tra, cũng sẽ chẳng có một giới hạn nào để có thể an tâm cả.
Ở góc độ cá nhân, tôi chỉ có một vài lời khuyên cho các anh chị làm kế toán:
1. Hãy lựa chọn các đơn vị kiểm toán uy tín. Không nhất thiết phải lớn, nếu giá phí là vấn đề mà doanh nghiệp quan tâm, nhưng phải là các doanh nghiệp nói không với việc mua bán dấu kiểm toán.
2. Hạn chế tối đa việc lập và sử dụng nhiều báo cáo tài chính cho các mục đích khác nhau.
Bản thân tôi nghĩ rằng người làm nghề luôn có quyền lựa chọn.
Có thể trước đây, kế toán chưa nhận thức được những rủi ro mà mình phải chịu khi thực hiện những việc này và nghĩ rằng nó không nghiêm trọng. Nhưng khi đã nhận thức được, tôi mong rằng mọi người hãy tự biết cách để bảo vệ mình.
Bởi vì, có những thứ mà doanh nghiệp vẫn tưởng là nhỏ, nhưng vì nó mà đã có những công ty kiểm toán phải đóng cửa, và những kiểm toán viên phải vướng vào vòng lao lý.
Một số khóa học nổi bật
Hợp nhất báo cáo tài chính cơ bản
